Recreatief en historisch Oostzaan
Trek je wandelschoenen aan en ontdek Oostzaan op een verrassende manier!
Deze wandelroute laat je het mooiste van recreatiegebied Het Twiske en het historische Oostzaan ontdekken. De tocht begint in het gezellige hart van Oostzaan, waar kunstwerken en bijzondere gebouwen je verwelkomen. Vervolgens wandel je het groene Twiske in, langs de iconische Twiskemolen en de rustige Stootersplas – een perfecte plek voor een pauze. Of je nu ontspant aan het water op een zonnige dag of de frisse lucht inademt tijdens een koelere wandeling, Het Twiske biedt het hele jaar door iets moois.
Na je pauze wandel je terug door het dorp, langs historische plekken zoals de Biksteenmolen De Vlijt en het Westerstijfselmakerspad. Je sluit de route af met een stukje geschiedenis en de gezellige sfeer van Oostzaan – de ideale afsluiting van een dag vol natuur en cultuur!
Dit ga je zien
Startpunt
Gemeentehuis Oostzaan
Kerkbuurt4
1511 BD Oostzaan
Navigeer naar startpunt
De KunstGreep
De KunstGreep, ontworpen door Roy Gelders en geopend in 2007, is dé ontmoetingsplek voor kunst, cultuur en gemeentelijke diensten in Oostzaan.
De KunstGreep
De KunstGreep, ontworpen door Roy Gelders en geopend in 2007, is dé ontmoetingsplek voor kunst, cultuur en gemeentelijke diensten in Oostzaan.
Hier vind je het theater, de bibliotheek, kunstexposities, sportfaciliteiten en het gemeentehuis onder één dak. De naam verwijst naar het Oostzaanse wapen en het voormalige dorpshuis ‘De Greep’, dat opging in dit multifunctionele centrum.
De bouw van dit centrum kwam voort uit de wens voor een nieuw gemeentehuis. Het oude gemeentehuis voldeed niet meer aan de eisen van deze tijd en was bovendien te klein voor het aantal ambtenaren dat voor de gemeente werkte. Het nieuwe gebouw is naast het voormalige dorpshuis ‘De Greep’ gerealiseerd en dient niet alleen als gemeentehuis, maar biedt ook ruimte voor een aparte theaterzaal en de verhuizing van de bibliotheek. Het gebouw staat op een middeleeuwse terp, waar tijdens de bouw bijzondere archeologische vondsten werden gedaan, zoals een 12e-eeuwse boerderij en een Spaanse majolica kan.
Eerste winkel Albert Heijn
Op de hoek van de Kerkbuurt en de Kerstraat in Oostzaan ligt de oorsprong van de supermarktketen Albert Heijn.
Eerste winkel Albert Heijn
Op de hoek van de Kerkbuurt en de Kerstraat in Oostzaan ligt de oorsprong van de supermarktketen Albert Heijn.
Het begon allemaal op 27 mei 1887, toen de 21-jarige Albert Heijn de kleine kruidenierszaak van zijn vader in Oostzaan overnam. In de winkel van slechts twaalf vierkante meter verkocht hij een diversiteit aan kruidenierswaren. Al snel breidde hij zijn aanbod uit door in het washok achter de winkel zelf koffie en pinda’s te branden, gevolgd door zelfgebakken koekjes.
Acht jaar na de oprichting opende Albert Heijn zijn eerste filiaal in Purmerend. Hierna volgde een snelle groei. In 1899 had Albert Heijn al tien filialen in Noord-Holland, die allemaal vanuit Oostzaan werden bevoorraad. Om de bevoorrading te verbeteren, nam Albert in datzelfde jaar een centraal magazijn in gebruik aan de Westzijde in Zaandam. Dankzij deze ontwikkelingen breidde het assortiment in 1900 al uit naar 300 artikelen, een aanzienlijk aanbod voor die tijd.
In 1910 lanceerde Albert Heijn de eerste producten onder eigen naam, zoals chocolade, karnemelkzeep en blauw voor de was; dit waren de voorlopers van het Albert Heijn Huismerk. Dit markeerde het begin van een eigen levensmiddelenproductie, die in 1911 leidde tot de bouw van een fabriek aan de Oostzijde. Zo breidde het concern Albert Heijn zich uit van een klein winkeltje in Oostzaan tot een succesvolle supermarktketen in Nederland en België.
Tegelmozaïeken Kerkstraat
Rond het jaar 1400 ontstond er een pad van Zaandam naar Oostzaan, het Kerkepad. Voor de Zaandammers was dit jarenlang de route vanaf het Zuiderven, via de huidige Wachterstraat en het Weerpad, naar de Grote Kerk in Oostzaan. Destijds werd Oostzaan nog Oostsaenden genoemd.
Tegelmozaïeken Kerkstraat
Rond het jaar 1400 ontstond er een pad van Zaandam naar Oostzaan, het Kerkepad. Voor de Zaandammers was dit jarenlang de route vanaf het Zuiderven, via de huidige Wachterstraat en het Weerpad, naar de Grote Kerk in Oostzaan. Destijds werd Oostzaan nog Oostsaenden genoemd.
Iedere zondag maakten de Zaandammers deze wandeling van ongeveer 2,5 kilometer naar de Grote Kerk in Oostzaan om de mis bij te wonen, aangezien ze toen nog geen eigen kerk hadden. Het voormalige Kerkepad herinnert ons aan deze vroege religieuze tochten en de verbondenheid tussen Zaandam en Oostzaan.
Tegenwoordig staat het voormalige Kerkepad bekend als de Kerkstraat. In 2014 werd de Kerkstraat verfraaid met vijftien kleurrijke mozaïektegels, ontworpen door basisschoolkinderen van de Korenaar uit Oostzaan en van de Gouw, Paus Joannes en de Tamarinde uit Zaandam. De kinderen maakten tekeningen van onder andere kerken, molens en een moskee, die door de kunstenaressen Anke en Ineke Breur werden omgezet in prachtige mozaïeken. Deze mozaïektegels bieden niet alleen een visuele verrijking van de Kerkstraat, maar verbinden ook het verleden van het pad met het heden.
Polderhuis
Het statige Polderhuis staat sinds 1925 aan het Zuideinde in Oostzaan.
Polderhuis
Het statige Polderhuis staat sinds 1925 aan het Zuideinde in Oostzaan.
Het huis werd destijds speciaal gebouwd voor het polderbestuur, dat toen bestond uit vier heemraden uit Oostzaan en vier uit Oostzaandam. Hun belangrijkste taak was het beheer van de dijken en het waterpeil, wat we tegenwoordig watermanagement noemen.
Het gebouw is ontworpen in de zakelijke expressionistische stijl en beschikt over kleurrijke glas-in-loodramen met gemeentewapens. Op de gevel staan het jaartal en de woorden ‘Polder Oostzaan’, die verwijzen naar het bouwjaar en de oorspronkelijke functie van het gebouw. Tegenwoordig is het Polderhuis een woonhuis.
Het Weeshuis Oostzaan
Dit pand aan het Zuideinde werd in 1695 gebouwd als buitenhuis. Jaren later, in 1774, werd het pand door de regenten van Oostzaan omgebouwd tot weeshuis.
Het Weeshuis Oostzaan
Dit pand aan het Zuideinde werd in 1695 gebouwd als buitenhuis. Jaren later, in 1774, werd het pand door de regenten van Oostzaan omgebouwd tot weeshuis.
Bijna 170 jaar lang bood het onderdak aan Oostzaanse weeskinderen. De jongens werden opgeleid tot ambachtsman, zodat ze na hun vertrek een vak konden uitoefenen, terwijl de meisjes werden voorbereid op een toekomst als naaister of dienstmeisje.
Een bekende bewoner van het weeshuis was David Teer, geboren in 1867. Hij kwam op vijfjarige leeftijd in het weeshuis terecht en bleef er tot zijn 23e. Teer werd later gemeenteambtenaar en uiteindelijk burgemeester van Oostzaan.
In 1943 verliet het laatste kind het weeshuis, waarna het pand werd omgebouwd tot woonhuis. Het staat nu op de rijksmonumentenlijst vanwege zijn rijke geschiedenis. Boven de deur van het bijgebouw zijn twee beeldjes te zien, een jongen en een meisje, met daartussen het Wapen van Oostzaan. Het bord dat het meisje vasthoudt, toont het jaartal 1713, het jaar waarin het pand werd verbouwd. Het pand blijft zo een belangrijk symbool van het verleden van Oostzaan.
Vogelkunstwerk | Pauw
De sculptuur ‘Pauw’ van kunstenaar Willem F. Cerneus (1932) werd op 1 december 1988 onthuld door wethouder J. Meijer. Dit indrukwekkende kunstwerk, ongeveer drie meter hoog, staat op een voetstuk van baksteen en stalen buizen.
Vogelkunstwerk | Pauw
De sculptuur ‘Pauw’ van kunstenaar Willem F. Cerneus (1932) werd op 1 december 1988 onthuld door wethouder J. Meijer. Dit indrukwekkende kunstwerk, ongeveer drie meter hoog, staat op een voetstuk van baksteen en stalen buizen.
De pauw is gemaakt van oude scheepsonderdelen en gereedschappen, een techniek die ‘assemblage’ wordt genoemd. Hierbij worden afgedankte voorwerpen met een andere oorspronkelijke functie opnieuw gebruikt in een kunstwerk. Met zijn statige houding symboliseert de pauw het wonen in een vogelrijk gebied. Het kunstwerk werd gefinancierd door bouwbedrijf Van der Gragt, dat ook de omliggende woningen bouwde.
Ons Verpleeghuis / De Kolk
De Kolk is het medisch centrum van Oostzaan, waar dokters, tandartsen en fysiotherapeuten hun praktijk hebben. Het gebouw werd oorspronkelijk in 1934 geopend als ‘Ons Verpleeghuis’, dat toen diende als verpleeghuis, badhuis en kraamafdeling.
Ons Verpleeghuis / De Kolk
De Kolk is het medisch centrum van Oostzaan, waar dokters, tandartsen en fysiotherapeuten hun praktijk hebben. Het gebouw werd oorspronkelijk in 1934 geopend als ‘Ons Verpleeghuis’, dat toen diende als verpleeghuis, badhuis en kraamafdeling.
Het idee voor het verpleeghuis kwam van dokter Jan Taams, een huisarts uit Oostzaan.
Om het verpleeghuis te bouwen, werd in 1931 een vereniging opgericht. 2500 inwoners van Oostzaan werden lid en betaalden wekelijks 3 cent contributie. Er werd ook geld opgehaald via collectes en bazaars. Rijke inwoners, zoals de vrouw van Albert Heijn, deden donaties en Albert Heijn zelf betaalde de kosten van de bouwmeester. Op 1 april 1933 legde Cornelis Schuitemaker, op wiens grond het gebouw stond, de eerste steen.
Na 25 jaar bleek het verpleeghuis te klein en in 1974 werd het pand door de gemeente gekocht en omgevormd tot het huidige medisch centrum De Kolk. Het nieuwe verpleeghuis, De Lishof, werd op een andere plek gebouwd.
Torso
Het kunstwerk ‘Torso’ van beeldhouwer Jan Timmer (1935) staat sinds 1995 in het plantsoen bij verzorgingshuis Lishof aan de Lisweg in Oostzaan.
Torso
Het kunstwerk ‘Torso’ van beeldhouwer Jan Timmer (1935) staat sinds 1995 in het plantsoen bij verzorgingshuis Lishof aan de Lisweg in Oostzaan.
Dit abstracte sculptuur, dat een gestileerde menselijke romp voorstelt met vloeiende lijnen en vormen, is een cadeau van de Stichting tot Steun voor Zieken en Bejaarden uit Oostzaan. Hoewel het lichaam herkenbaar is, ontbreken details zoals ledematen of een gezicht.
Jan Timmer maakte dit beeld oorspronkelijk in 1970 en het is één van de drie versies die hij heeft gecreëerd; de andere staan in Bilthoven en Nijmegen. Timmer omschrijft zijn werk als een balans tussen abstractie en realisme, waarbij hij probeert een idee, gebeurtenis of gevoel weer te geven. Het beeld roept zowel gedachten als emoties op. ‘Torso’ is een belangrijk kunstwerk in de openbare ruimte van Oostzaan, dat niet alleen visueel, maar ook conceptueel iets toevoegt.
Recreatiegebied Het Twiske
Recreatiegebied Het Twiske, gelegen aan de oostzijde van Oostzaan, is een paradijs voor natuurliefhebbers.
Recreatiegebied Het Twiske
Recreatiegebied Het Twiske, gelegen aan de oostzijde van Oostzaan, is een paradijs voor natuurliefhebbers.
Door de jaren heen hebben diverse ontwikkelingen in het gebied plaatsgevonden, waardoor het een boeiende geschiedenis kent. Zo was dit gebied ten noorden van Amsterdam begin vorige eeuw nog een waterrijk veenweidegebied. In de jaren 30 besloot men het veenweidegebied in te polderen en te ontginnen voor tuinbouw. Helaas bleek de grond hiervoor niet geschikt en mislukte het project. Het gebied verwilderde en lag er jarenlang somber bij waardoor het in de volksmond ook wel de ‘Rimboe’ werd genoemd.
Jaren later, in de jaren 60, begon men met de bouw van de Coentunneltracé waarvoor veel zand nodig was. Dit zand vond men onder het veen en de klei van dit gebied. Maar liefst 12.000.000 m3 zand werd afgegraven en de Stootersplas was geboren. Rond dezelfde periode werd de vraag naar recreatieruimte rondom de grote steden Amsterdam, Purmerend en Zaandam groot. Hiervoor was het gebied, dat vandaag de dag Het Twiske heet, perfect. Bij de inrichting van het recreatiegebied is écht aan alles gedacht en gekeken naar een goede combinatie tussen natuur en recreatie.
Door deze ontwikkelingen biedt Het Twiske tegenwoordig volop mogelijkheden om te wandelen, fietsen en wateractiviteiten te ondernemen, zoals zwemmen, duiken, surfen en zeilen. Het gebied is bijzonder populair bij gezinnen. Kinderen kunnen zich volop vermaken in de Speelsloot, Spartelvijver en de Avonturenspeelplaats, die voorzien zijn van verschillende speeltoestellen.
In 2013 werd Het Twiske, samen met het Ilperveld, Oostzanerveld en Varkensland, aangewezen als Natura 2000-gebied vanwege de aanwezigheid van zeldzame vogelsoorten zoals de smient en roerdomp. Het Twiske biedt daarmee een unieke mix van natuur, geschiedenis en recreatie, wat het tot een geweldige bestemming maakt voor iedereen.
Twiskemolen
De Twiskemolen staat sinds 1974 op de grens tussen de gemeenten Landsmeer en Oostzaan. Als je naar de jaartallen op de molen kijkt, valt het meteen op dat de molen al veel ouder is.
Twiskemolen
De Twiskemolen staat sinds 1974 op de grens tussen de gemeenten Landsmeer en Oostzaan. Als je naar de jaartallen op de molen kijkt, valt het meteen op dat de molen al veel ouder is.
De Twiskemolen is oorspronkelijk gebouwd in 1541. Alleen toen stond hij nog niet in Het Twiske, maar ongeveer 40 km verderop in Barsingerhorn. Toen men voor Het Twiske op zoek was naar een molen, werd deze molen – die toen opgeslagen lag in Nieuw-Vennep – eind jaren ‘60 aangekocht.
De Twiskemolen is één van de weinige poldermolens in Nederland die nog echt in bedrijf is en wordt door een vrijwillige molenaar beheerd. Al tientallen jaren bemaalt de monumentale molen gecombineerd met een elektrische aandrijving de ca. 650 ha grote Twiske polder. Wist je dat de molen in één minuut 20 à 60 kubieke meter water anderhalve meter omhoog kan malen naar de andere kant van de dijk?
Naast de molen, op de dijk, staat een informatiepaneel waar je meer over de Twiskemolen kunt lezen.
De Kuiperijbrug
De Kuiperijbrug, gelegen over de Roemersloot aan de Kerkbuurt, herinnert aan het industriële verleden van Oostzaan.
De Kuiperijbrug
De Kuiperijbrug, gelegen over de Roemersloot aan de Kerkbuurt, herinnert aan het industriële verleden van Oostzaan.
Deze sloot speelde vroeger een belangrijke rol voor de blekerijen en stijfselmakerijen in het dorp. De regio kende destijds een levendige bedrijvigheid, met onder andere stijfselfabrieken, kuiperijen, traankokerijen, weverijen en smederijen. Voor deze bedrijven was schoon water essentieel en kuiperijen, waar houten kuipen, vaten en tonnen werden vervaardigd, voorzagen in de nodige opslagmiddelen. De brug heeft haar naam dan ook te danken aan deze kuiperijen.
De Kuiperijbrug was oorspronkelijk een ophaalbrug, zoals vele bruggen in Oostzaan, om boeren met platbodems vol vee of hooi doorgang te bieden. Tegenwoordig is de Kuiperijbrug een vaste brug. In 1898 telde Oostzaan nog 35 bruggen, maar door het dempen van veel sloten is een groot aantal daarvan inmiddels verdwenen.
Westerstijfselmakerspad
Rond het jaar 1630 werd in stijfselhuizen of -schuren langs helder, stromend water stijfsel gemaakt van tarwe.
Westerstijfselmakerspad
Rond het jaar 1630 werd in stijfselhuizen of -schuren langs helder, stromend water stijfsel gemaakt van tarwe.
Dit zetmeelproduct werd gebruikt om kledingstukken zoals hemden, rokken, tafelkleden en kantwerk in model te houden en te voorkomen dat ze vuil werden. De Roemersloot in Oostzaan was de ideale plek voor dit proces, omdat het water hier vrij was van vervuiling door afval van traan-, lijm- en prutkokerijen.
Langs het Westerstijfselmakerspad waren enkele stijfselmakerijen gevestigd, maar ook aan de andere kant van de Kerkbuurt langs het Oosterstijfselmakerspad, nu de Dr. Scharffstraat. Het Westerstijfselmakerspad is nog steeds een ‘pad’. In het midden staat het pakhuis ‘De Vriendschap’, dat omstreeks 1936 vanaf de overzijde van de Roemersloot naar deze plaats werd overgebracht. Iedere stijfselmakersschuur had zo zijn eigen naam.
Let op! Dit pad is alleen te voet te bereiken.
Biksteenmolen De Vlijt
Biksteenmolen De Vlijt, gebouwd rond 1920, heeft niet altijd op deze plek gestaan. De oorsprong van deze molen is enigszins omstreden. Volgens de overlevering zou het molentje aanvankelijk op het Kalf in Zaandam hebben gestaan, maar de exacte locatie is onduidelijk.
Biksteenmolen De Vlijt
Biksteenmolen De Vlijt, gebouwd rond 1920, heeft niet altijd op deze plek gestaan. De oorsprong van deze molen is enigszins omstreden. Volgens de overlevering zou het molentje aanvankelijk op het Kalf in Zaandam hebben gestaan, maar de exacte locatie is onduidelijk.
In 1943 werd de molen verplaatst naar het voormalige erf van de in 1898 afgebroken houtzaagmolen de Gekroonde Hoop, ook wel bekend als het Rasphuis. Het Rasphuis werd gebruikt voor het zagen van hout en het malen van graan. In 1946 kocht Jacob van den Broek uit Oostzaan de molen voor 225 gulden en verplaatste deze naar het erf achter zijn ouderlijk huis aan de Jacob Corneliszstraat in Oostzaan. Daar werd de molen op vier hoge palen geplaatst en kreeg de naam Zorg en Vlijt. Vanwege het vervullen van de dienstplicht in Indonesië kon Jacob pas in 1950 de molen op een schuur plaatsen en werd ook weer ingericht voor het malen van graan en het zagen van hout.
Tussen 1959 en 1960 werd de molen binnen Oostzaan opnieuw verplaatst naar zijn huidige locatie bij de Dokter Keijzerstraat. Hier ging de molen verder onder de naam De Vlijt en werd ingericht met een stamperij om zandsteen te vermalen tot schuurpoeder. Dit poeder werd gebruikt in de Zand-Zeep-Soda bakjes uit oma’s keuken om pannen schoon te maken. Dit soort molens, die vaak klein van formaat zijn, worden Biksteenmolens genoemd.
Na het overlijden van Jacob van den Broek in 2012 kwam de molen in eigendom van de gemeente Oostzaan. In de daaropvolgende jaren kreeg de molen weinig onderhoud en raakte in verval. In 2016 werd de Stichting Behoud Biksteenmolen De Vlijt opgericht, met als doel de molen te restaureren. Van 2017 tot 2020 werd deze restauratie uitgevoerd en op zaterdag 3 oktober 2020 werd de restauratie van de biksteenmolen de Vlijt officieel afgerond. Tegenwoordig wordt de molen gebruikt om glas fijn te malen om te dienen als antislip bij bijvoorbeeld bootsteigers.
Beeld Wapen van Oostzaan
Dit kunstwerk, ontworpen door gemeentearchitect Dirk Reinners in 1954, is een eerbetoon aan het Wapen van Oostzaan.
Beeld Wapen van Oostzaan
Dit kunstwerk, ontworpen door gemeentearchitect Dirk Reinners in 1954, is een eerbetoon aan het Wapen van Oostzaan.
Het kunstwerk, gemaakt door de lokale smid Jan Rep van smederij Schuitemaker, verbindt het strakke constructivisme van de jaren twintig met de speelse en spontane stijl van de Amerikaanse kunstenaar Alexander Calder.
In het Wapen van Oostzaan staat een drietand (een greep), waarop drie mysterieuze voorwerpen staan afgebeeld. Hoewel deze objecten vaak worden geïnterpreteerd als kazen of kolen, blijft hun werkelijke aard een mysterie.
Houten Huis
Oostzaan stond vroeger vol met houten huizen, maar waar zijn die charmante, oude huisjes gebleven?
Houten Huis
Oostzaan stond vroeger vol met houten huizen, maar waar zijn die charmante, oude huisjes gebleven?
Veel van deze karakteristieke woningen zijn helaas verloren gegaan, maar gelukkig zijn er nog steeds enkele prachtige voorbeelden bewaard gebleven. Een van deze historische pareltjes is het Houten Huis aan de Kerkbuurt 27. Dit statige pand, met zijn karakteristieke schilddak en de schitterende Lodewijk XVI-deur, ademt nog altijd de elegantie van de 18e eeuw.
Het Houten Huis werd vermoedelijk in 1761 gebouwd in opdracht van Pieter Claas, een welvarende fabrikant. Gedurende meer dan een eeuw woonde zijn familie in dit prachtige huis. Pas in 1872 ging het familiebezit over in handen van een andere familie, maar het pand hield zijn status. Rond deze periode werd het pand bewoond door een secretaris, later burgemeester, van Oostzaan. Het Houten Huis herinnert ons niet alleen aan de welvaart van de familie Claas, maar ook aan de rijke geschiedenis van Oostzaan. Het is een waardevol monument dat de herinnering aan het verleden levend houdt.
Hannie Schaft Plaquette
Deze Hannie Schaft plaquette met daarop de tekst “Voorwaarts en niet vergeten” herinnert aan Jannetje Johanna Schaft, de bekendste Nederlandse verzetsstrijdster.
Hannie Schaft Plaquette
Deze Hannie Schaft plaquette met daarop de tekst “Voorwaarts en niet vergeten” herinnert aan Jannetje Johanna Schaft, de bekendste Nederlandse verzetsstrijdster.
Onder haar schuilnaam ‘Hannie’ werd ze bekend als 'het meisje met het rode haar'. Als verzetsstrijdster hielp ze onderduikers door hen te voorzien van gestolen bonkaarten en valse identiteitsbewijzen, en voerde ze aanslagen uit op Duitsers en collaborateurs. Op 21 maart 1945 werd ze opgepakt en op 17 april 1945, drie weken voor het einde van de oorlog, geëxecuteerd in de duinen bij Bloemendaal. Haar lichaam rust op de Erebegraafplaats Bloemendaal, waar een gedenkplaat herinnert aan haar moed.
Hoewel Hannie Schaft nooit in Oostzaan heeft gewoond, heeft ze hier toch verbindingen. Haar vader, Pieter Claasz. Schaft, werd op 15 maart 1885 in Oostzaan geboren. Deze latere onderwijzer was een socialist en idealist en bracht zijn jonge jaren daar door. Hannie bezocht dan ook regelmatig haar familie in Oostzaan.
Het Wapen van Oostzaan
Boven de deur van Restaurant The Bull hangt een prachtige gevelsteen met het Wapen van Oostzaan. Dit wapen heeft door de jaren heen twee versies gekend (zie afbeeldingen).
Het Wapen van Oostzaan
Boven de deur van Restaurant The Bull hangt een prachtige gevelsteen met het Wapen van Oostzaan. Dit wapen heeft door de jaren heen twee versies gekend (zie afbeeldingen).
Het werd officieel toegekend in 1816, maar in 1949 werden er enkele elementen aan toegevoegd. Tot op de dag van vandaag wordt deze versie uit 1949 nog steeds gebruikt als het Wapen van Oostzaan. Het wapen bestaat uit een kroon, drie blauwe dwarsbalken en een greep met daarop drie raadselachtige objecten.
Het Wapen van Oostzaan heeft een rijke geschiedenis en kent meerdere verhalen. Oorspronkelijk had de gemeente de wens om een helm met helmkleed op het wapen te plaatsen, maar omdat helmen in de Nederlandse heraldiek (wapenkunde) niet zijn toegestaan voor overheidswapens, besloot men uiteindelijk om een kroon te gebruiken.
Over de herkomst van de greep (drietand) met de drie objecten bestaan meerdere verklaringen. Een van de verhalen suggereert dat het om kazen gaat. Maar hoe zijn kazen op een wapen terechtgekomen? Er doen verschillende verhalen de ronde. Een van de spannendste versies vertelt dat een Oostzaanse vrijbuiter tijdens een overval op een Spaans schip niet op soldaten stuitte, maar op drie kazen.
Een andere mogelijkheid is dat de objecten kolen zijn, wat verwijst naar de bijnaam ‘Kooleters’ van de Oostzaners. Daarnaast wordt ook de theorie genoemd dat het om graszoden gaat. In de 14e eeuw werd in Oostzaan de verantwoordelijkheid voor het onderhoud van een dijk neergelegd bij degenen die het dichtst bij de dijk woonden. Als iemand deze verantwoordelijkheid niet kon dragen, kon men symbolisch aan de autoriteiten laten zien dat men dat niet kon door met een spade drie graszoden uit de dijk te steken en deze op een drietandige hooi- of mestvork te plaatsen. De vorm en kleur van de graszoden komen overeen met de objecten die op het wapen te zien zijn. Wat de ware oorsprong ook is, het wapen blijft een mysterieus symbool van de rijke en veerkrachtige geschiedenis van Oostzaan.
Helaas is er niets duidelijk over de betekenis van de drie blauwe dwarsbalken.
Monument Jacob Cornelisz van Oostsanen
Het monument op het plein voor de Grote Kerk herdenkt de Oostzaanse kunstschilder Jacob Cornelisz. van Oostsanen.
Monument Jacob Cornelisz van Oostsanen
Het monument op het plein voor de Grote Kerk herdenkt de Oostzaanse kunstschilder Jacob Cornelisz. van Oostsanen.
Dit initiatief kwam van de Stichting Jacob Cornelisz. van Oostsanen, met een ontwerp van architect en beeldend kunstenaar Eva Stache. De realisatie van het monument werd verzorgd door de firma Meyn.
Jacob werd omstreeks 1470 geboren in Oostzaan en begon zijn carrière als houtsnijder, met meer dan 200 bekende houtsneden op zijn naam. Later vestigde hij zich in Amsterdam, waar hij twee panden in de Kalverstraat kocht en een schildersatelier begon met leerlingen. Dit was het eerste bekende schildersatelier in de Noordelijke Nederlanden. Hoewel het onbekend is waar Jacob zijn schildertechnieken leerde, woonde hij tot zijn dood in 1533 in Amsterdam, waardoor hij ook wel Jacob Cornelisz. van Amsterdam wordt genoemd.
In Amsterdam verwierf hij aanzien en faam met zijn schilderijen, vooral religieuze thema's. Hij ontving opdrachten van rijke kooplieden, regenten en zelfs van de Deense koning Christian en zijn vrouw Isabella. Jacob en zijn leerlingen, waaronder Jan van Scorel en Dirk Jacobsz., waren productief; van Jacob zijn ongeveer 40 schilderijen over de wereld verspreid. Het monument eert zijn belangrijke bijdrage aan de kunstgeschiedenis.
Grote Kerk Oostzaan
Op de locatie van de huidige Grote Kerk in Oostzaan stond rond het jaar 1400 de Sint-Catharina kerk, de eerste kerk van het dorp, gewijd aan de heilige Catharina van Alexandrië.
Grote Kerk Oostzaan
Op de locatie van de huidige Grote Kerk in Oostzaan stond rond het jaar 1400 de Sint-Catharina kerk, de eerste kerk van het dorp, gewijd aan de heilige Catharina van Alexandrië.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) trokken Spaanse troepen door het gebied en verwoestten in 1573 de Sint-Catharina kerk door brandstichting.
Na de verwoesting werd de kerk in de daaropvolgende jaren herbouwd. Halverwege de 18e eeuw was de herbouwde kerk in zo'n slechte staat dat men besloot deze af te breken en een nieuwe kerk te bouwen, de Grote Kerk. Dit gebouw, opgetrokken in 1760, heeft sindsdien veel doorstaan. De kerk werd op een terp gebouwd om als toevluchtsoord te dienen bij overstromingen, een functie die het meerdere keren heeft vervuld, waaronder tijdens de watersnoodramp van 1916.
Jaren later, tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd de klok van de Grote Kerk verwijderd en omgesmolten voor wapens. Dankzij de inzet van de inwoners van Oostzaan kreeg de kerk in 1948 een nieuwe klok. Tegenwoordig is de Grote Kerk de thuisbasis van de Protestantse Gemeente Oostzaan en biedt plaats aan 300 personen.
Verzetsmonument
Het verzetsmonument in Oostzaan, onthuld op 4 mei 1978, is een indringend eerbetoon aan de moedige verzetsheld ds. Nanne Zwiep.
Verzetsmonument
Het verzetsmonument in Oostzaan, onthuld op 4 mei 1978, is een indringend eerbetoon aan de moedige verzetsheld ds. Nanne Zwiep.
Deze Nederlandse-hervormde predikant, geboren op 3 augustus 1894 in de Beemster, sprak zich tijdens de Tweede Wereldoorlog krachtig uit tegen het nationaalsocialisme en de vervolging van Joden. Zijn moedige preek op 19 april 1942, waarin hij waarschuwde voor de toenemende invloed van de NSB, leidde tot zijn arrestatie door de nazi’s. Na maanden van ondervraging en gevangenschap in Arnhem en Amersfoort werd hij naar concentratiekamp Dachau getransporteerd, waar hij op 24 november 1942 stierf aan uitputting en ondervoeding.
Het monument, ontworpen door kunstenaar Roel Bendijk, bestaat uit een bronzen stoel op een betonnen voetstuk, omgeven door een cirkelvormig plaveisel. De stoel staat symbool voor zowel de leegte als de kracht van de verzetsstrijders. De spijlen van de stoel doen denken aan tralies. Aan een van deze spijlen is een vogel vastgeketend, wat de afwezigheid van vrijheid benadrukt.
Dit monument herinnert ons aan de waarde van vrijheid en gerechtigheid, en benadrukt de noodzaak om deze te verdedigen. Het verzetsmonument blijft een krachtig symbool van de offers die Zwiep en vele anderen hebben gebracht in de strijd tegen onderdrukking en onrecht.
